13.06.2023
„Oto człowiek, jeszcze jeden wśród tych, w których okazała się Chrystusowa władza «w niebie i na ziemi». Władza miłości – przeciw obłędowi przemocy, zniszczenia, pogardy i nienawiści” – mówił św. Jan Paweł II. Papież Polak, któremu nieobce było okrucieństwo wojny i okupacji, wypowiedział te słowa 14 czerwca 1987 roku podczas uroczystości beatyfikacyjnych bł. Michała Kozala na placu Defilad w Warszawie.
Biskup męczennik jest patronem wspólnot parafialnych, całego Kościoła Bydgoskiego. To dobra okazja, by przywołać życiorys błogosławionego, prosząc jednocześnie o gorliwą modlitwę w intencji jego kanonizacji.
Michał Kozal urodził się jako najmłodszy z dwojga rodzeństwa 25 września 1893 roku w Nowym Folwarku k. Krotoszyna. Oprócz starszego brata, Wojciecha, miał pięcioro przyrodniego rodzeństwa z pierwszego małżeństwa matki – Marianny, która jako wdowa poślubiła jego ojca, Jana. To właśnie z rodziny przyszły kapłan wyniósł takie wartości, które na pewno zadecydowały o jego przyszłym życiu – szczerą i głęboką religijność, pilność, poczucie obowiązku oraz głębokie umiłowanie polskich tradycji patriotycznych. Na kapłana został wyświęcony pod koniec I wojny światowej – w 1918 roku. Pracował m.in. jako prefekt w bydgoskim gimnazjum, a później jako rektor seminarium w Gnieźnie. Sakrę biskupią otrzymał zaledwie dwa tygodnie przed wybuchem II wojny światowej z rąk biskupa włocławskiego Karola Radońskiego. Został aresztowany przez gestapo 7 listopada 1939 roku i osadzony w więzieniu włocławskim, gdzie przebywał blisko dziesięć tygodni. Następnie internowano go w klasztorze salezjanów w Lądzie, skąd przewieziony został do obozu koncentracyjnego w Dachau. Zabito go 26 stycznia 1943 roku, podając śmiercionośny zastrzyk w obozowym baraku dla chorych.
Cennym źródłem wiedzy pozostaje książka autorstwa Teresy Bojarskiej z 1971 roku, zatytułowana „Cierniowa mitra”. Opisuje ona najważniejsze etapy życia patrona diecezji bydgoskiej. „W pamięci współwięźniów zapisał się ks. biskup Kozal przede wszystkim ukochaniem modlitwy (…). Twarz w dłoniach lub ręce splecione na piersiach, wzrok utkwiony w tabernakulum” – wspomina ks. Józef Świniarski. „Zdumiewał mnie swoim oczytaniem, a nie zbrakło mu zmysłu filozoficznego: promieniowała z niego prawość, uderzała i ujmowała nieśmiałość natur dogłębnie szlachetnych…” – tak charakteryzował postać biskupa Kozala Adam Grzymała-Siedlecki we wspomnieniach z Pawiaka „Sto jedenaście dni letargu”.
Diecezja posiada relikwie biskupa-męczennika, którego ostatnią suknią był obozowy pasiak, a na Cmentarzu Nowofarnym w Bydgoszczy można odnaleźć grób jego matki – niezwykle cenną pamiątkę, symboliczny ślad po błogosławionym. Ojciec przyszłego biskupa – Jan Kozal poślubił Maryannę z domu Płaczek 12 listopada 1888 roku. Wdowa po Pawle Koniecznym miała pięcioro dzieci: Jana, Zofię, Konstancję, Jadwigę i Agnieszkę. Do rodziny w kolejnych latach dołączyli Wojciech oraz Michał. Maryanna Kozalowa zmarła 10 lutego 1927 roku w wieku 75 lat. Jej odrestaurowany grób jest miejscem modlitwy kolejnego już pokolenia. Warto także zatrzymać się w katedrze bydgoskiej. W prezbiterium wyeksponowano obraz z wizerunkiem bł. bp. Michała Kozala. Pod nim znajduje się tablica informacyjna, m.in. z datą narodzin i męczeńskiej śmierci patrona diecezji.
Zapraszamy do wysłuchania wystąpienia bp. Krzysztofa Włodarczyka: „Błogosławiony Michale Kozalu, Patronie naszych trudnych czasów”, jakie ordynariusz wygłosił w ramach cyklu spotkań w Centrum Edukacyjno-Formacyjnym Diecezji Bydgoskiej.
Tekst i nagranie: Marcin Jarzembowski
