„Niniejsza publikacja sięga po bliskie naszym sercom obrazki pierwszokomunijne, upamiętniające jedne z najważniejszych chwil dzieciństwa” – napisano we wstępie do niecodziennej publikacji „Już gościsz Jezu w sercu mym…” Jest ona pokłosiem wystawy pamiątek pierwszokomunijnych i związanych z nimi wspomnień, jaką można było oglądać w Wyższym Seminarium Duchownym w Bydgoszczy.
Pamiątki rodzinne, które zostały wypożyczone od mieszkańców diecezji, stworzyły ekspozycję prawie 70 obrazków i zdjęć. Wśród eksponatów znajdowały się m.in. fotografie z ks. Aleksandrem Rożkiem – zamordowanym w pierwszych dniach II wojny światowej czy obrazki podpisane przez duchownych – więźniów obozów koncentracyjnych. Wystawę ubogacały wspomnienia osób, które do I Komunii Świętej przygotowywał bł. ks. Antoni Świadek – męczennik z Dachau.
„Troska o rodzinne pamiątki, «niemych świadków» ważnych wydarzeń z życia bliskich osób, to nie tylko wyraz miłości względem ukochanych czy boleśnie przeżywanej tęsknoty, gdy ich zabraknie, ale też bardziej lub mniej uświadomiona dbałość o źródła historyczne pozwalające na odtwarzanie dziejów jednostek, rodzin, a nawet społeczeństw” – dodano we wstępie.
Pierwszy artykuł „Obrazek pierwszokomunijny jako źródło historyczne”, autorstwa ojca duchownego Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Bydgoskiej księdza dr. Pawła Hoppe, pamiątki Pierwszej Komunii Świętej przedstawia jako swoiste «nośniki pamięci», odbijające często zamazaną już przeszłość, a także pogłębiające świadomość polskości i wiążącej się z nią religijności. Na ich podstawie można odtwarzać obraz sieci parafialnych konkretnego okresu historycznego, przebyć drogę śladami migracji ludności, jak też przybliżyć historię osób świeckich i duchownych.
Rektor Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Bydgoskiej ks. dr Marcin Puziak w studium „Owoce Komunii Świętej w duszy dziecka” przybliża czytelnikowi klimat duchowości i teologii początków XX wieku, kształtujących nie tylko myślenie duszpasterzy, ale także formowanych przez nich wiernych.
Z kolei tekst ks. prof. UAM dr. hab. Mirosława Gogolika „Przygotowanie dzieci do I Komunii Świętej w Polsce w okresie międzywojennym” poddaje analizie zarówno organizację nauczania religii rzymskokatolickiej w tym czasie, jak też powstające programy kształcenia, dedykowane dla szkół publicznych. Odnosi się również do troski Kościoła o właściwą jakość przygotowania dzieci do życia sakramentalnego, zwłaszcza zaś o odpowiednie kształcenie katechetów.
Otwarciu ubiegłorocznej wystawy towarzyszyła specjalna konferencja pod tym samym tytułem. Wówczas dr Agnieszka Wysocka z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, której artykuł znalazł się w nowej publikacji, skupiła się na symbolice ukrytej w pamiątkach komunijnych. – Ten niewielki zbiór pozwala na prześledzenie ich historii, rozszyfrowanie symboli, uchwycenie zmian w komunijnej modzie. Najstarsza pamiątka pochodzi z 1903 roku, najmłodsza – z 1956. Ciekawostką, którą można z nich wyczytać, jest to, że uroczystości pierwszokomunijne odbywały się także w kwietniu, sierpniu czy październiku – mówiła. Dodała również, że pamiątki w znanej obecnie formie pojawiły się około 1800 roku. – Miały one stanowić swoisty „list od Boga” skierowany do młodego człowieka przyjmującego po raz pierwszy Komunię Świętą – dodała dr Agnieszka Wysocka.
„Nie sposób pominąć aspektu religijnego publikacji. Ma się do czynienia z rzetelnie opracowanymi przyczynkami do historii Kościoła bydgoskiego (…). To publikacja przedstawiająca «katolicki punkt widzenia», doceniająca ponadto przejawy tzw. pobożności ludowej, często lekceważonej i marginalizowanej. Publikacja z pewnością znajdzie spore grono czytelników.” – napisał w recenzji o. dr hab. Mieczysław Celestyn Paczkowski OFM, prof. UMK w Toruniu.
Książka została zrealizowana przez Wydawnictwo Pejzaż z Bydgoszczy.
Tekst: KJ
Zdjęcia: Archiwum WSD
